Wiele z zagadek zamierzchłych czasów dotyczy Wikingów. Skoro ci potężni wojownicy panowali na morzach przez tyle setek lat, to dlaczego wciąż tak niewiele o nich wiemy? Postanowiliśmy sprawdzić, czy w dzisiejszej Szwecji, Norwegii, Danii czy Islandii zachowały się jakieś zwyczaje, które można przypisać Wikingom?
Co to znaczy „zwyczaje Wikingów”?
Za Erę Wikingów uważa się w Skandynawii czas od 793 do 1066 roku, gdy Wikingowie wypuszczali się na rabunek za morza otaczające Szwecję, Danię czy Norwegię. Pamiętajmy jednak, że Wikingowie stanowili tylko pewien, niewielki odsetek społeczeństwa, który można porównać do np. rycerzy, których proporcję w społeczeństwach europejskiego średniowiecza większość źródeł szacuje na ok. 5% populacji. To tłumaczy, dlaczego wcale nie tak wiele zwyczajów zachowało się od tamtych czasów. Postanowiliśmy jednak dobrze poszukać przynajmniej echa Ery Wikingów.
Dla uproszczenia szukamy skandynawskich zwyczajów, których początek datuje się mniej więcej na XII-X wiek, mających jakikolwiek związek z ówczesnymi Wikingami.
Co jadali Wikingowie?
Muzeum Narodowe w Danii podaje na swojej stronie fragment starego poematu, w którym bóg Thor chwali się przed rybakiem, że jest syty, bo jadł już śledzie i owsiankę. Dalej badacze jako jedzenie z czasów Wikingów wymieniają miód i jagody na deser, a także ryby i tłuste mięso w roli głównej podczas obiadu.
Biorąc pod uwagę żeglarski los Wikingów, bardzo możliwe, że dzisiejsze fermentowane ryby sprzedawane w Szwecji czy Norwegii sięgają ich czasów. Jedną z takich potraw może by np. słynny surströmming, czyli śledź kiszony w zakopanej puszce, a przynajmniej podobne potrawy jadane w wiekach wcześniejszych. Podobno pierwszy przypadek zachowanej w Europie solonej ryby pochodzi z duńskich wykopalisk średniowiecznych, co może to potwierdzać.
Przy okazji można wspomnieć o słynnych rzeziach wielorybów na Wyspach Owczych. Prawdopodobnie w ciągu najbliższych dekad ten kontrowersyjny zwyczaj odejdzie w zapomnienie, ale póki co trwa tradycja zapoczątkowana 1200 lat temu właśnie przez ówczesnych osadników ze Skandynawii.
Jak mówili Wikingowie?
Wraz z nimi na tereny dzisiejszej Wielkiej Brytanii miały zawitać takie słowa, jak:
- slaughter – slatra
- gun – gunn (początkowo w innym znaczeniu)
- husband - húsbóndi
- sale – sala
- steak – steik
- rotten -ritinn
Do tego oczywiście są te słowa, które określały codzienność Wikingów i do dziś są używane w tym kontekście, jak berserk czy runy. Tu można znaleźć natomiast imiona Wikingów wraz z omówieniem ich znaczenia.
Prawo Wikingów
W czasach Wikingów, a może jeszcze wcześniej, powstało w Norwegii prawo udal, regulujące dziedziczenie i własność ziemi. Było ono na tyle ważne, że wpisano je do norweskiej konstytucji, a niektóre fragmenty obowiązują do dziś. Prawa inspirowane Åsetesrett i Odelsrett nadal obowiązuje też na Szetlandach.
Biżuteria Wikingów
Z wykopalisk i kolekcji prywatnych znamy przykłady pierścieni, zbroi i naszyjników ozdobionych runami w VIII-X wieku. W Skandynawii tego typu design nigdy nie wyszedł z mody, choć bywały dziesięciolecia, gdy produkowano takie ozdoby tylko na potrzeby przedstawień czy w formie pamiątki. O sile dziedzictwa Wikingów może świadczyć to, że bardzo podobne wzory biżuterii nosimy do dziś.
Z wykopalisk i kolekcji prywatnych znamy przykłady pierścieni, zbroi i naszyjników ozdobionych runami w VIII-X wieku. W Skandynawii tego typu design nigdy nie wyszedł z mody, choć bywały dziesięciolecia, gdy produkowano takie ozdoby tylko na potrzeby przedstawień czy w formie pamiątki. O sile dziedzictwa Wikingów może świadczyć to, że bardzo podobne wzory biżuterii nosimy do dziś.