Natura jest doskonała. Te same kształty da się znaleźć w różnych miejscach i skalach, co widać choćby w zarysie ludzkich płuc i całego układu krwionośnego, który powiela się idealnie w korzeniach i gałęziach drzew. Czy to inspirowało starożytnych do wiary w mityczne drzewo życia?
Chyba nie, bo nie mogli raczej wiedzieć tak wiele o ludzkim organizmie. Ale nie da się ukryć, że 6 tysięcy lat temu na Bliskim Wschodzie po raz pierwszy pojawiły się symboliczne wyobrażenia drzewa życia, które nie opuszczają nas do dziś.
Od Biblii do Yggdrasila
Magiczne drzewo kusiło pierwszych ludzi w Biblii. Szamani wielu tradycyjnych kultur schodzą poprzez korzenie drzewa do świata dolnego, a poprzez koronę drzewa – komunikują się z nauczycielami rezydującymi w świecie górnym. „Po utworzeniu ziemi Bóg i Diabeł wcielili się w ptaki. Siedząc na drzewie życia, z piasku wydobytego z dna morza stworzyli Słońce, Księżyc i Gwiazdy.„ - dowiadujemy się z artykułu Marcina Stańczuka o stworzeniu świata u Słowian, zamieszczonego na stronie Muzeum Wsi Radomskiej. Warto przyjrzeć się „niewinnym” wycinankom ludowym – bardzo często powtarza się tam właśnie motyw dwóch ptaków siedzących symetrycznie na drzewie...Równolegle do drzewa życia ewoluuje idea Axis mundi, czyli świętej „osi wszechświata”. Osią wszechświata najczęściej bywał słup lub drzewo, i dopiero tu dochodzimy do drzewa życia Wikingów.
Yggdrasil – drzewo życia
Tradycyjnie miał to być cis lub jesion o trzech głównych korzeniach, sięgających:
- Jotunheim – świata mroźnych gigantów,
- Niflheim – świat mgły, w którym mieszka wąż Níðhöggr,
- Asgard – świat bogów.
Warto przy okazji odnotować, że po raz kolejny w wierzeniach Wikingów powraca tu znacząca symbolika trójki, o której pisaliśmy już przy okazji triskeliona w tym artykule: Symbole słowiańskie starsze niż Słowianie.
Na szczycie drzewa mieszka bezimienny orzeł, a z kolei pomiędzy jego oczami siedzi jastrząb Veðrfölnir. Po pniu Yggdrasila ma wędrować wiewiórka Ratatoskr, która przekazuje obelgi pomiędzy wężem a orłem, które są pogrążone w wiecznym sporze. Niekończący się spór pomiędzy białym, żyjącym w świecie niebios orłem, a reprezentującym ciemność i mrok wężem chyba słusznie może nam się kojarzyć z symbolem jin-jang. „Niedaleko mieszkały trzy siostry Norny, które kręcą kołowrotkiem przeznaczenia i podlewają korzenie drzewa życia wodą ze świętej studni Urd.” - dodaje Wielka Księga Symboli („The Book of Symbols”, wyd. Taschen, 2010).
Yggdrasil dziś – przywracamy wiedzę
O drzewie po raz pierwszy wspomina XIII-wieczny islandzki zbiór wierszy Edda, ale prawdopodobnie był on pisany na podstawie wcześniejszych przekazów. Znak właściwie nigdy nie odszedł do lamusa, bo sięgają po niego do dziś artyści nie tylko ze Skandynawii. Jak widać, nie można powiedzieć, że naszyjnik czy pierścień z drzewem życia to nowinka, obca dla naszego regionu czy kręgu kulturowego. Jednocześnie drzewo jest symbolem na tyle uniwersalnym, że można go nosić niezależnie od sytuacji czy poglądów. Tak jak pokazuje jego długa i zawiła historia, również i dziś znak ten każdy może skojarzyć z nieprzebraną ilością znaczeń.