Jaką biżuterię nosili wikingowie?

Wikingowie znani byli ze swojej waleczności i odwagi. Choć postrzegani przez średniowiecznych chrześcijan jako brutalni i prymitywni barbarzyńcy, lubowali się we wszelkiego rodzaju błyskotkach. Dziwić może również fakt, że skandynawscy wojownicy wyjątkowo (jak na tamte czasy) dbali o swój wygląd i higienę osobistą. Nosili okazałe stroje nie tylko podczas uroczystości, ale również na co dzień. W nordyckiej kulturze duże znaczenie odgrywała biżuteria wikingów, którą zakładano z różnorakich powodów.

Czym była dla wikingów biżuteria?

W średniowiecznej Skandynawii biżuteria była wyrazem statusu społecznego. Im droższe kruszce, tym bardziej majętny był ich właściciel. Biżuteria wikingów często pełniła rolę czysto praktyczną. Noszono broszki, zapinki i sprzączki, które podtrzymywały kobiece sukienki lub spinały okrycia wierzchnie. Ozdoby wikingów służyły także jako towar wymienny. Wojownik noszący srebrną bransoletę na ramieniu mógł odciąć kawałek metalu, by tym sposobem za coś zapłacić. Noszenie biżuterii przez wikingów miało również wymiar duchowy i religijny. Ozdoby na ciałach, ubraniach i broni były powiązane z wierzeniami, a biżuteria wikingów pełniła rolę talizmanu przynoszącego szczęście lub chroniącego przed złym losem.

Bransolety wikingów jako wyraz lojalności wobec jarla lub króla

Oprócz funkcji czysto praktycznych i duchowych ozdoby wikingów miały również głębsze znaczenie. Królowie lub lordowie, zwani jarlami, używali biżuterii jako formy zacieśniania więzi z wojownikami. Zdawali sobie oni sprawę, że rozdzielając łupy przywiezione z zamorskich wypraw, budowane są silne powiązania społeczne. Panowało wówczas przekonanie, że jarlowie, którzy jak smoki gromadzą swoje skarby osłabiają relacje we własnych szeregach, czyniąc tym samym bogactwo bezużytecznym. Choć wojownicy rzadko składali obietnice lojalności na swoje pierścienie i bransolety (co można było dostrzec w serialu „Wikingowie”), to biżuteria była jednak dowodem na to, że wódz dzieli się ze swoimi wojownikami bogactwem.

W jaki sposób tworzono ozdoby wikingów?

Waleczni Skandynawowie w ramach handlu sprzedawali żelazo, drewno oraz skóry zwierząt morskich (fok, morsów i wielorybów). Towary wymieniali na złoto, srebro, jedwab, wino, zboże oraz przyprawy. Choć wskutek wypraw łupieżczych wikingowie zdobywali cenne kruszce i klejnoty, nosili biżuterię stworzoną wyłącznie przez nich samych. Skandynawscy rzemieślnicy słynęli ze zręcznej obróbki metali, a pierścienie, naszyjniki czy bransolety wikingów wykonywali metodą „lost wax” (w woskowej formie umieszczano gorący metal, a po jego ostygnięciu usuwano wosk).

Naszyjniki, pierścienie i bransolety Wikingów

W grobach wykopanych przez archeologów najczęściej spotykaną biżuterią wikingów były szerokie i masywne pierścienie oraz wszelkiego rodzaju naszyjniki i wisiory. Pierścienie zakładane były nie tylko na palce, ale również na szyję! Bransolety wikingów były często stworzone za pomocą poczwórnego splotu, a na obu krańcach znajdowały się głowy wilka, smoka lub węża. Niemal wszyscy wikingowie nosili okrągłe broszki, klamry i zapinki służące do spięcia ubrań. Średniowieczni wojownicy ozdabiali drogimi kruszcami swoją broń, np. rękojeść miecza, choć robili to rzadko. Bujna broda mężczyzn była ozdabiana wszelkiego rodzaju koralikami. Historycy nie są zgodnie co do noszenia przez wikingów kolczyków. Niektórzy twierdzą, że nie nosili ich wcale, zaś inni zakładają, że w późniejszych wiekach weszły one w skład biżuterii wikingów.

Z czego wytwarzano ozdoby wikingów?

Kosztowności noszone przez średniowiecznych Skandynawów odzwierciedlały ich status społeczny i majętność. Naszyjniki, pierścienie i bransolety wikingów były wykonywane głównie ze srebra i brązu, a tylko najbardziej wpływowych i majętnych stać było na biżuterię ze złota. Do produkcji ozdób używano bursztynu i innych cennych kamieni, szkła, cyny, a także drewna. Niezwykle popularne było tworzenie biżuterii wikingów z kłów i kości zwierząt morskich (fok oraz morsów).

Symbole przedstawione na biżuterii wikingów

Ozdoby Wikingów były zróżnicowane pod względem ukazanych motywów. Zdecydowanie najczęściej spotykanym symbolem był Mjolnir - młot nordyckiego boga Thora. Wisior czy pierścień z ukazanym Mjolnirem miał dla ówczesnych Skandynawów tak wielkie znaczenie jak krzyż dla chrześcijan. Powszechnie stosowano motywy zwierzęce przedstawiające mitycznego wilka, węża, smoka czy kruki. Biżuterię wikingów często ozdabiano symbolami ochronnymi, takimi jak Koło Słońca czy Vegvisir. Zdarzało się, że na ozdobach umieszczano wizerunki bogów, np. bogini Frigg, która miała wspomóc intuicję, czy Freyi, która była boginią płodności. W ozdobach wikingów można było dostrzec motywy związane z wierzeniami, jak chociażby Yggdrasil (Drzewo Życia), Valknut czy Hełm Grozy.

Choć stare, nordyckie wierzenia odeszły w niepamięć, a czas podbojów średniowiecznych wojowników dawno przeminął, biżuteria wikingów inspiruje do dziś. Ozdoby wzorowane na błyskotkach walecznych Skandynawów cieszą oko, a ponadto są ciekawym i niebanalnym sposobem na wyrażenie siebie.