Mitologia skandynawska należy do najlepiej zachowanych wierzeń, które przetrwały czasy chrystianizacji. Zachowało się wiele sag, poematów i ludowych opowieści, dzięki którym można poznać losy bogów sławionych przez wikingów. Skandynawski panteon bóstw składa się z nieprzeciętnych osobowości, a nordyccy bogowie są równie niedoskonali jak ludzie, wykazując się zarówno zaletami, jak i mrocznymi cechami.
Nordyccy bogowie w konflikcie, czyli wojna Wanów z Asami
Wierzenia wikingów opierają się na założeniu, że wszechświat składa się z dziewięciu światów zamieszkałych przez różne stworzenia. Dwa z nich to krainy bogów. W Asgardzie mieszkają nordyccy bogowie z rodziny Asów, a w Wanaheimie władze dzierżą Wanowie. Jeden ze skandynawskich mitów opowiada historię wojny pomiędzy zwaśnionymi, boskimi rodami. Przyczyną konfliktu była piękna kobieta o imieniu Gullveig, która wzbudzała pożądanie i zamęt. Asowie, spostrzegłszy w niej zagrożenie, chcieli ją trzykrotnie uśmiercić poprzez spalenie, jednak kobieta za każdym razem powracała do życia, a wojna pomiędzy zwaśnionymi rodami przybrała na sile. Obie strony konfliktu doznały poważnych szkód, a ich krainy zostały spustoszone.
Rozejm i narodziny Kwasira
Po długotrwałej i wyniszczającej wojnie nordyccy bogowie zgodzili się na zawarcie rozejmu. Aby zachować pokój, obie strony wymieniły się zakładnikami. Od tej pory w królestwie Asgardu przebywali bogowie wikingów z rodziny Wanów - Freja, Frejr oraz ich ojciec Njord, natomiast w Wanahaimie zamieszkali przedstawiciele Asów - Hoenir i Mimir. Aby ostatecznie przypieczętować pokój, wszyscy napluli do dużego naczynia. W magiczny sposób z ich śliny powstał bóg mądrości o imieniu Kwasir.
Odyn, czyli Wszechojciec
Spośród wszystkich nordyckich bogów najważniejszy i najpotężniejszy jest Odyn. Mroczny i nieprzejednany władca zasiada na tronie Hlidskjalfie, z którego spogląda na cały wszechświat. Odyn jest potomkiem Baldrona, jednego z pierwszych żywych stworzeń. Najwyższy bóg zwany jest także Wszechojcem, ponieważ wraz ze swoim rodzeństwem stworzył pierwszych ludzi - Aska i Emblę. Aby posiąść magiczną moc, poświęcił samego siebie i zawisł z głową w dół na kosmicznym drzewie Yggdrasil. Przemarznięty i będący o krok od śmierci, poznał i zrozumiał runy nordyckie, które następnie przekazał ludziom. Odyn dla wiedzy i mądrości poświęcił własne oko, zyskując nowy przydomek - Jednooki. Najwyższy i najstarszy z nordyckich bogów przyniósł na świat wojnę, a każda bitwa wikingów była poświęcona właśnie Odynowi. Jak sugeruje mitologia nordycka, groźny i podstępny władca przemierza świat w przebraniu wędrowca, by zobaczyć świat takim, jakim widzą go inni. Towarzyszą mu dwa kruki Hugin i Munin oraz dwa wilki Geri i Freki.
Thor - ulubiony bóg wikingów
Podczas gdy Odyn jest mroczny i nieustępliwy, tak jego syn Thor jest łagodny i uczciwy. Silny, rudowłosy bóg jest najsilniejszy spośród wszystkich bogów wikingów. Jego matką jest Jord, bogini ziemi. Nordyccy bogowie doceniają Thora, gdyż jest on obrońcą Asgardu i Midgardu (krainy ludzi), zjawiając się zawsze na czas i ratując ich z opresji. Rosły syn Odyna imponuje swoją siłą, która zostaje podwajana, gdy ten zakłada swój pas siły, Megingjord. Atrybutem Thora jest słynny młot Mjolnir, który był symbolem wysoko cenionym przez wikingów. Thor to bóg gromu, a gdy ciska swoim młotem, na nieboskłonie widać błyskawicę i słychać grzmot. Thor jest postrachem trolli, lodowych i górskich olbrzymów. Jego żoną jest złotowłosa Sif, bogini płodności i ziemi, z którą Thor ma dwójkę synów o imionach Modi (czyli Gniewny) i Magni (Silny) oraz córkę Thrud (Potężna).
Loki - bóg przekrętów i intryg
Nordyccy bogowie w swoim szeregu mają barwną i niejednoznaczną postać, jaką jest Loki. Bóg wojny, ognia i przestępstw nie należy ani do rodziny Wanów, ani Asów. Jego matką była piękna Laufey, a jego ojcem groźny olbrzym o imieniu Farbauti. Loki jest przystojny, przekonujący, sympatyczny, a jednocześnie najprzebieglejszy ze wszystkich bogów wikingów. Ten chytry i subtelny bóg przemierza świat z pomocą swoich skrzydlatych butów. Wielkim atutem Lokiego jest jego zdolność do przemiany w dowolne zwierzę lub postać, jednak największą jego bronią pozostaje rozum. Nordyccy bogowie tolerują go przez wzgląd na fakt, że Loki jest bratem krwi Odyna, a także dlatego, że jego intrygi równie często ratują bogów z opresji, jak powodują kolejne utrapienia. Loki ma skłonność do upijania się, przez co zbyt często daje upust swoich emocjom i podejmuje się nieprzemyślanych czynów. Loki to ojciec potworów, a podczas Ragnaroku przybędzie wraz z armią umarłych, by stanąć w szranki z bogami Asgardu i Wanaheimu.
Imiona bogów nordyckich
Mimo że większość zachowanych mitów skandynawskich opowiada o losach Odyna, Thora i Lokiego, panteon bogów wikingów zapełniony jest przez wiele innych, równie barwnych postaci.
Frigg - królowa Asgardu
Jest żoną Odyna i matką Baldura oraz władczynią wszystkich nordyckich bogów. Frigg to patronka małżeństwa, rodziny i ogniska domowego.
Freja - najpiękniejsza z nordyckich bogiń
Jest patronką płodności, miłości i magii. To córka Njorda i siostra Frejra. Piękna bogini posiada swój dwór Folkwang leżący w Wanaheimie, ale zgodnie z warunkami rozejmu między Wanami i Asami, zamieszkuje Asgard wraz ze swoim bratem. Jej atrybutem jest magiczny naszyjnik ze złota o nazwie Brisingamen. Piękno Frei doceniają wszyscy nordyccy bogowie. Jej urok sprawia także, znajduje się wielu chętnych chcących pojąć ją za żonę. Jeden z mitów nordyckich opowiada historię, jak ogr Thrym wykradł Thorowi młot, żądając z zamian ręki Frei. Thor, zgadzając się na chytry plan Lokiego, przebrał się za Freję i w stroju panny młodej rozgromił stado ogrów, odzyskując swój młot.
Frejr - bóg lata
Frejr to syn Njorda i brat Frei, członek rodziny Wanów. Frejr jest bogiem lata, ciepła, urodzaju i płodności. Jego królestwo leży w Alfheimie, ponieważ jest on przywódcą elfów. Z nordyckim bogiem lata wiąże się opowieść, kiedy to Frejr, nie mogąc powstrzymać ciekawości, zasiadł na Hlidskjalfie, tronie Odyna. Zobaczył wtedy piękną Geru, a chcąc pojąć ją za żonę, pozbył się swojego niezwykłego miecza, który walczy sam, bez potrzeby używania dłoni.
Njord - bóg morza i bogactwa
Jest patronem wszystkiego, co wiąże się z oceanem, czyli wiatru, żeglarstwa czy rybołówstwa. Njord jest ojcem Frei i Frejra. Jeden ze skandynawskich mitów opowiada historię, jak Njord pojął za żonę Skadi, córkę olbrzyma. Nordyccy bogowie, chcieli zadośćuczynić olbrzymce utratę ojca i pobratymców, którzy zginęli z ręki Asów. Pozwolili jej poślubić jednego spośród siebie. Skadi chciała trafić na przystojnego Baldura, ale będąc zmuszoną dokonać wyboru jedynie po stopach, ostatecznie wybrała Njorda.
Baldur - bóg piękna, dobra i niewinności
Jest synem Odyna i Frigg, a jego żoną jest Nanna. Nordyccy bogowie uznawali go za swojego ulubieńca, porównując Baldura do słońca. Wskutek intrygi Lokiego Baldur poniósł śmierć, co przelało czarę goryczy i bóg przestępstw w końcu został uwięziony przez bogów wikingów.
Heimdall - dalekopatrzący bóg czujności
Heimdall to strażnik bogów strzegący Bifrostu, czyli tęczowego mostu. Zgodnie z mitologią nordycką Heimdall zadmie w róg, kiedy nastanie kres wszechrzeczy i rozpocznie się Ragnarok. Nordyccy bogowie podejmą wówczas walkę przeciwko Lokiemu i jego armii.
Tyr - bóg odwagi, prawa, męstwa i pojedynków
Jego dziećmi są olbrzymy Hymir oraz Hrod. Tyr zasłynął ze swego męstwa podczas uwięzienia Fenrira. Chcąc poskromić niepokonanego wilka i uśpić jego czujność, Tyr zgodził się włożyć rękę w pysk zwierzęcia. Ostatecznie Fenrir został schwytany za pomocą magicznego Sleipnira, a Tyr stracił rękę w ramach bohaterskiego poświęcenia.
Mimir - bóg mądrości
Jest członek rodziny Asów. Mimir został wybrany na jednego z zakładników, którzy mieli przebywać w Wanaheimie. Nordyccy bogowie z rodziny Wanów uczynili władcą innego Asa - boga Hoenira, który jednak wciąż pytał o radę boga mądrości. Kiedy przekręt wyszedł na jaw, Wanowie zabili Mimira, odsyłając jego głowę Odynowi. Zabójstwo nie przyczyniło się jednak do ponownej wojny między Wanami i Asami. Odyn, korzystając ze swych magicznych mocy, ożywił głowę Mimira, która od tej pory doradzała najwyższemu z bogów.
Idunn - nordycka bogini młodości, wiosny i śmierci
To dzięki niej nordyccy bogowie zachowują młodość i energię życiową. Jako że ich życie nie jest nieskończone, muszą zjadać co jakiś czas jabłka nieśmiertelności, które rozdaje właśnie Idun.
Mitologia skandynawska pełna jest fascynujących opowieści o bogach wikingów. Mimo zachowanych wielu podań i sag, pewne mity i opowieści nie przetrwały do dzisiejszych czasów. Niewiele wiadomo chociażby o Eir, lekarce bogów, Lofn, bogini małżeństwa czy Sjofn, bogini miłości. Jednak pamięć o nordyckich bogach wciąż trwa. Wspomnienie Tyra, Odyna, Thora i Frigg można odnaleźć w angielskich nazwach dni tygodnia (Tuesday, Wednesday, Thursday, Friday), a mitologię nordycką można podziwiać w postaci dzieł popkultury czy biżuterii wikingów.