Mitologia nordycka to zbiór mitów pochodzących sprzed czasów chrystianizacji krajów skandynawskich. Ludy germańskie posiadały swój własny panteon bogów. Mity nordyckie, choć zachowane w niewielkiej części w postaci kenningów, sag oraz średniowiecznych utworów, takich jak Edda Prozaiczna czy Edda Poetycka, przedstawiają historie bogów, ludzi i olbrzymów. W mitologii nordyckiej powiązane są sobą historia, religia i tradycja, a dzięki niej wikingowie znajdowali odpowiedzi na takie pytania jak „Skąd się wzięła poezja?” czy „Jak powstał świat?”.
Początki świata według mitologii skandynawskiej
Na początku świat składał się z dwóch rozległych regionów: Niflheimu - krainy mrocznej mgły położonej na północy oraz Muspelheimu - krainy ognia i niegasnącej lawy położonej na południu. U zbiegu owych krain znajdowała się pusta przepaść. W miarę upływu czasu oba światy połączyły się, tworząc lodowy region zwany Ginnungagap, a w nim narodziła się pierwsza żywa istota - obupłciowy olbrzym Ymir. Następnie z połaci lodu wyłoniła się bezroga krowa oraz olbrzym Buri. Zgodnie z mitologią nordycką spod ramienia Ymira wyłoniły się jego dzieci. Buri poślubił jedną z córek pierwszego olbrzyma, a ich wnuk Baldron spłodził trójkę dzieci, które miało odmienić losy świata. Byli Odyn, Wili i We.
Jak powstał świat według mitologii nordyckiej?
Trójka rodzeństwa uśmierciła pierwszego olbrzyma i wykorzystała jego ciało do stworzenia świata w miejscu pustej przestrzeni Ginnungagap. Kości Ymira posłużyły do stworzenia gór, jego czaszka stała się niebem, a mózg - chmurami. Z zębów olbrzyma i najmniejszych kości powstały karły, niskie stworzenia zamieszkujące trudno dostępne miejsca. Odyn wraz z dwójką rodzeństwa otoczył środek krainy murem utworzonym z rzęs Ymira, dzięki czemu powstał region zwany Midgardem. Choć świat stawał się piękny i zróżnicowany brakowało istot, które mogłyby w nim zamieszkać. Opowieści z mitologii nordyckiej ukazują historię, jak to Odyn tchnął życie w dwie kłody drewna wyrzucone na brzeg morza, tworząc pierwszych ludzi. Mężczyzna o imieniu Ask powstał z drewna jesionu, a kobieta o imieniu Embla powstała z wiązu. Obydwoje zamieszkali w Midgardzie i stali się protoplastami wszystkich ludzi.
9 światów mitologii nordyckiej
Dzieło stworzenia wszechświata zostało zakończone, a w efekcie powstało 9 różnych krain - pomniejszych światów znacznie się od siebie różniących i zamieszkiwanych przez różne istoty. Obok Niflheimu (krainy mrocznych mgieł) oraz Muspelheimu (krainy ognia i lawy) powstał
- Svartalfheim (inaczej Nidavellir) - świat karłów, zwanych mrocznymi elfami,
- Alfheim - świat świetlistych, dobrych elfów,
- Helheim - kraina umarłych rządzona przez półmartwą córkę Lokiego, Hel,
- Jotunnheim - świat silnych i operujących magią olbrzymów lodowych,
- Midgard - świat zwykłych ludzi,
- Asgard - kraina bogów z rodziny Asów, której strzeże Heimdall (boski strażnik)
- Vanaheim - świat bogów zwanych Wanami, z których najpotężniejsi są Freja (bogini płodności) oraz Frejr (bóg obfitości i plonów rolnych).
Wszystkie dziewięć światów opisywane w mitologii nordyckiej znajdowało się na potężnym drzewie kosmicznym o nazwie Yggdrasil. Podróż z jednej krainy do drugiej możliwa była za pomocą Bifrostu, czyli tęczowego mostu. Był on dostępny wyłącznie dla bogów. Olbrzymi, ogry i trolle nie mogły znieść piekącego żaru tęczy.
Główne postacie mitologii nordyckiej
Mity skandynawskie przedstawiają historie, w których bierze udział wiele niesamowitych stworzeń. Większość zachowanych do dziś opowieści skupia się jednak wokół trójki nordyckich bogów: Odyna, Thora oraz Lokiego.
Odyn
Prym w mitologii nordyckiej wiedzie Odyn - Wszechojciec. Nieprzenikniony i groźny władca zasiada na tronie położonym na górze Hlidskjalf, a kruki i wilki przynoszą mu wieści ze wszystkich światów. Odyn poświęcił samego siebie i zawisł przez 9 dni na kosmicznym drzewie, stając się tym samym bogiem szubienic, a gdy już był bliski śmierci, ujrzał i pojął magię run, które następnie podarował ludziom. Odyn poświęcił jedno oko, uzyskując w zamian nieskończoną mądrość i wiedzę zaczerpniętą ze studni Mimira. Zgodnie z mitologią nordycką jednooki bóg uwiódł i przechytrzył strażniczkę magicznego miodu Gunnlod, by za pomocą trzech ogromnych haustów wykraść napój dający kreatywność i dar tworzenia poezji. Odyn wielokrotnie odwiedzał światy ludzi i olbrzymów, przyjmując postać wędrowca, orła lub węża.
Thor
Najmocarniejszym wśród bogów przedstawionych w mitologii nordyckiej jest Thor, rudowłosy syn Odyna. Gdy Thor przywdziewa swój pas Megingjord, jego wielka siła zostaje podwojona. Jest uznawany za boga gromu i błyskawic, gdyż słychać grzmot za każdym razem, gdy rzuca swoim magicznym młotem Mjollnirem. Thor bierze udział w wielu przygodach, spośród których warto wymienić chociażby wyprawę do Jotunnheimu, podczas której bóg gromu wiedziony złudzeniami omal nie wypija oceanu i nie podnosi ogromnego węża Midgardu – Jormunganda. Thor dzięki swojej sile i męstwu jest obrońcą Asgardu, ma na koncie również wiele wygranych potyczek z olbrzymami.
Loki
Niejednoznaczną postacią w mitologii nordyckiej jest brat krwi Odyna - Loki. Jako bóg ognia i przestępstw Loki jest inicjatorem wielu konfliktów i problemów. Niemniej jednak chytry bóg równie często powoduje, że nordyccy bogowie wpadają w tarapaty, jak również przyczynia się do pomyślnego przebiegu zdarzeń. To właśnie Loki skradł złote włosy Sif, żony Thora, ale to również dzięki niemu karły z Svartalfheimu stworzyły równie piękne włosy dla bogini. Jednocześnie, dzięki intrydze Lokiego Thor zyskał swój sławetny młot, a bogowie zyskali inne magiczne przedmioty, jak chociażby nigdy niechybiającą włócznię Odyna czy złotą bransoletę o nazwie Draupnir. Loki wykorzystuje swój piękny wygląd, spryt i krasomówstwo do tworzenia konfliktów i intryg, a ostatecznie on i jego dzieci (Hel, wilk Fenrir i wąż Jormugand) przyczynią się do zniszczenia bogów i świata podczas Ragnaroku. Loki uwolniony z niewoli stanie na czele armii złożonej z umarłych, lodowych olbrzymów i ognistych demonów, by zmierzyć się z bogami Asgardu i Vanaheimu wspieranych przez mężnych wojowników Einherjarów przebywających dotychczas w Walhalli.
Mitologia nordycka to zbiór ciekawych opowieści o bogach, magii i niezwykłych stworzeniach. Pochodzące sprzed wieków skandynawskie mity do dziś rozpalają wyobraźnię wielu osób i stają się inspiracją dla twórców sztuki.